Giao thừa là gì? Ý nghĩa và phong tục đón giao thừa ở Việt Nam

Giao thừa là thời điểm linh thiêng đánh dấu sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mang đậm ý nghĩa của sự đoàn viên, sum họp và khởi đầu cho những điều may mắn. Vậy giao thừa là gì và có những phong tục đón giao thừa ở Việt Nam nào? Hãy cùng khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây.  

Giao thừa là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, đánh dấu ngày đầu tiên của năm mới và sự kết thúc của năm cũ, bắt đầu từ lúc 0 giờ: 0 phút: 0 giây. Người ta tin rằng đây là thời điểm thiêng liêng khi trời đất giao hòa, âm dương cân bằng, mang đến nguồn năng lượng tràn đầy sức sống và hy vọng mới.  

Mỗi năm có 2 ngày giao thừa:  

• Giao thừa Dương lịch: Diễn ra cố định vào lúc 12 giờ đêm ngày 31 tháng 12 theo lịch Dương.  

• Giao thừa Âm lịch: Diễn ra vào lúc 12 giờ đêm ngày 30 tháng Chạp Âm lịch. Nếu tháng Chạp thiếu ngày 30, Giao thừa sẽ rơi vào đêm ngày 29 tháng Chạp.

Giao thừa là thời khắc thiêng liêng, chuyển tiếp giữa năm mới và năm cũ. 

Đêm giao thừa mang ý nghĩa sâu sắc của sự đoàn tụ và gắn kết gia đình, là dịp để những người con xa quê trở về sum họp bên gia đình. Đây cũng là thời khắc đặc biệt để mỗi người nhìn lại chặng đường đã qua, bỏ qua những buồn vui và điềm không may của năm cũ, cùng nhau hướng tới một năm mới đầy hứa hẹn và tích cực.

Phong tục đón giao thừa ở Việt Nam không chỉ đa dạng mà còn đậm đà bản sắc dân tộc, gắn liền với ý nghĩa thiêng liêng của thời khắc chuyển giao năm mới. 

Lễ cúng giao thừa là một nghi thức thiêng liêng, diễn ra vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Mâm cúng thường được chuẩn bị kỹ lưỡng, gồm các lễ vật như hương, đèn, trà, bánh chưng, hoa quả, và đôi khi có cả các món đặc trưng của từng vùng miền. Nghi thức này mang ý nghĩa tiễn biệt những điều cũ, chào đón may mắn và tài lộc trong năm mới.

 Lễ cúng giao thừa là nghi thức thiêng liêng, tiễn biệt năm cũ và chào đón tài lộc, may mắn trong năm mới.

Theo phong tục đón giao thừa ở Việt Nam, việc chọn hướng xuất hành đầu năm được coi là cách để cầu mong một khởi đầu thuận lợi. Người Việt thường dựa vào tuổi và cung mệnh của mình để chọn hướng xuất hành phù hợp, với niềm tin rằng điều này sẽ mang lại nhiều may mắn và thành công trong cả năm.

Ông bà ta có câu "Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi", đây là một truyền thống đã có từ xa xưa và vẫn được duy trì cho tới ngày nay. Muối tượng trưng cho sự bền vững và vị đậm đà, nên việc mua muối còn mang ý nghĩa gắn kết các mối quan hệ trong gia đình và xã hội. Vì vậy, mua muối trong đêm giao thừa là một phong tục độc đáo với mong muốn cuộc sống đong đầy hạnh phúc và sự ấm áp tình thân

Bữa cơm tất niên thường được tổ chức vào chiều tối ngày cuối cùng của năm, là thời khắc đặc biệt để gia đình sum họp, chia sẻ những câu chuyện và nhìn lại chặng đường đã qua. Đây không chỉ là dịp quây quần mà còn mang ý nghĩa gắn kết, thể hiện lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên. Các món ăn trong bữa cơm tất niên như bánh chưng, giò lụa, canh măng hay đặc sản địa phương không chỉ đậm đà hương vị truyền thống mà còn gửi gắm lời cầu chúc may mắn, bình an cho năm mới.

Bữa cơm tất niên là dịp cả gia đình quây quần bên nhau, chia sẻ niềm vui và cùng khép lại năm cũ trong không khí ấm cúng, sum họp.  

Xông đất là một phong tục đón giao thừa ở Việt Nam mang ý nghĩa mở đầu một năm mới tràn đầy may mắn và thuận lợi. Phong tục này thường diễn ra ngay sau thời khắc giao thừa, khi người đầu tiên bước vào nhà được tin là sẽ ảnh hưởng đến vận khí của gia đình trong cả năm. Gia chủ thường mời hoặc chọn người hợp tuổi, tính cách vui vẻ, và thành công trong cuộc sống để xông đất, với mong ước đón nhận những điều tốt lành, tài lộc, và thịnh vượng.

Chúc Tết là một nét đẹp truyền thống thể hiện sự gắn kết và tình cảm giữa người thân, bạn bè, và cộng đồng trong những ngày đầu năm. Người Việt thường dành những lời chúc ý nghĩa như "Chúc mừng năm mới," "An khang thịnh vượng," "Vạn sự như ý" để gửi đến ông bà, cha mẹ, bạn bè và hàng xóm. Đây là dịp để bày tỏ sự tri ân, sẻ chia những mong ước tốt đẹp và thắt chặt thêm mối quan hệ gia đình cũng như tình làng nghĩa xóm. 

Phong tục lì xì, hay mừng tuổi, là một phong tục đón giao thừa ở Việt Nam thể hiện sự chúc phúc đầu năm, đặc biệt dành cho trẻ nhỏ và người cao tuổi. Theo tục lệ thì người lớn sẽ mừng tuổi các bé nhỏ với những đồng tiền mới hoặc cho vào phong bì lì xì màu đỏ kèm những lời chúc bình an, may mắn và học hành thành đạt.

Lì xì mừng tuổi là phong tục đầu năm mang ý nghĩa chúc phúc, thể hiện lời cầu chúc sức khỏe, may mắn và thành công, đặc biệt dành cho trẻ nhỏ và người cao tuổi.

Sau khi hoàn thành lễ cúng giao thừa, nhiều gia đình Việt Nam thường đi lễ chùa, đền, hoặc miếu để cầu mong một năm mới bình an, khỏe mạnh và nhiều may mắn. Đây là một nét đẹp trong phong tục đón giao thừa ở Việt Nam, không chỉ để bày tỏ lòng biết ơn đối với thần linh mà còn là cơ hội để mỗi người tự suy ngẫm, tìm kiếm sự an yên trong tâm hồn. 

Phong tục hái lộc đầu xuân bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian, thường được thực hiện sau khi mọi người đi lễ chùa, đền hoặc miếu. Người ta sẽ chọn một nhành cây nhỏ hoặc một nhành lộc non từ sân vườn chùa để mang về nhà, với mong muốn đem lại tài lộc, may mắn và sự khởi đầu suôn sẻ cho năm mới. Cành lộc sau khi mang về thường được đặt trước bàn thờ gia tiên như một biểu tượng của phúc lộc trong gia đình và giữ lại cho đến khi cành khô đi.

Hái lộc đầu xuân là nghi thức thể hiện mong ước tài lộc và may mắn trong năm mới. 

Ngoài việc hái lộc, hương lộc cũng là một nghi thức phổ biến khi đi lễ cầu an đầu năm. Người ta thường đốt một nén hương tại nơi thờ tự, sau đó mang tàn hương về và cắm vào bát hương trong nhà. Ngọn lửa từ nén hương tượng trưng cho sự thịnh vượng, và việc mang lửa về từ nơi linh thiêng được coi là lời cầu mong Phật, Thánh phù hộ để gia đình được khỏe mạnh và bình an suốt cả năm.

Đêm giao thừa là thời điểm đặc biệt quan trọng, vì vậy người Việt luôn giữ gìn cẩn thận để tránh những điều có thể gây ra xui xẻo cho năm mới. Để hạn chế những điều không may, bạn nên lưu ý tránh thực hiện những hành động sau đây:

• Không nên chuẩn bị mâm cúng sơ sài: Mâm cúng giao thừa cần được chuẩn bị cẩn thận, không cần quá lớn nhưng phải đủ các lễ vật như hương, đèn, trà, rượu, muối, gạo, xôi, mâm ngũ quả, bánh chưng,... Sự thành tâm là yếu tố quan trọng nhất, tránh sự cẩu thả hoặc thiếu tôn trọng.  

• Hạn chế việc tạo tiếng động lớn hoặc làm rơi vỡ: Tránh gây ra tiếng động lớn, làm rơi vỡ đồ vật hay tạo ra âm thanh ồn ào trong đêm giao thừa, vì điều này được coi là mang lại điềm xui rủi cho cả năm.  

• Tránh cãi vã, la mắng hoặc to tiếng: Gia đình cần giữ không khí hòa thuận, tránh cãi vã hoặc lớn tiếng trong đêm giao thừa và những ngày đầu năm để tránh mang lại xui xẻo và mất đi sự êm ấm của cả năm.  

• Không đủ thành viên gia đình sum họp: Theo quan niệm của người Hoa, đêm giao thừa cần có đầy đủ con cháu để rước ông bà về ăn Tết cùng gia đình. Sự thiếu hụt thành viên thể hiện một năm không trọn vẹn và hạnh phúc.

• Tránh soi gương vào đêm giao thừa: Tránh soi gương vào đêm 30 Tết, vì quan niệm xưa cho rằng hành động này có thể khiến bạn nhìn thấy ma quỷ, dẫn đến những điều không may mắn trong năm mới.  

Giao thừa không chỉ là thời điểm khép lại năm cũ mà còn mở ra một hành trình mới tràn đầy hy vọng, hạnh phúc và may mắn. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về việc đón giao thừa là gì cũng như những nét đẹp trong phong tục đón giao thừa ở Việt Nam. Chúc bạn và gia đình đón một năm mới tràn ngập niềm vui và hạnh phúc!