Cúng giao thừa Ất Tỵ 2025: Mâm cúng, văn khấn và những lưu ý

Lễ cúng giao thừa là một nét đẹp văn hóa truyền thống, mang ý nghĩa linh thiêng trong đời sống tâm linh của người Việt Nam, đánh dấu thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Cùng tìm hiểu cách chuẩn bị mâm cúng giao thừa trong nhà và ngoài trời, văn khấn phù hợp, cùng những lưu ý quan trọng để lễ cúng không chỉ trọn vẹn mà còn đong đầy ý nghĩa, đón chào năm mới Ất Tỵ 2025 với nhiều may mắn và bình an. 

Cúng giao thừa là nghi lễ quan trọng trong tục lễ truyền thống của người Việt Nam, để tiễn năm cũ và chào đón năm mới. Theo quan niệm dân gian, lễ cúng giao thừa còn được gọi là Trừ tịch, tức là trừ khử ma quỷ và những điều không may mắn của năm cũ để chuẩn bị chào đón một năm mới tốt đẹp và hạnh phúc hơn. 

Cúng giao thừa là phong tục lâu đời của người Việt Nam.

Theo quan niệm truyền thống của người Việt, giờ Tý (từ 11 giờ đêm đến 1 giờ sáng) được xem là thời khắc thiêng liêng, khi năm cũ khép lại và năm mới bắt đầu. Đây cũng là lúc các vị thần cai quản năm cũ và năm mới thực hiện nghi lễ bàn giao, chuyển giao trách nhiệm. Chính vì vậy, lễ cúng giao thừa thường được tiến hành vào khoảng thời gian này, với mong ước các vị thần sẽ ban phước lành và che chở cho gia đình trong năm mới.

Theo phong tục truyền thống của người Việt Nam, lễ cúng giao thừa là một nghi thức quan trọng trong dịp Tết Nguyên Đán, được thực hiện vào thời khắc giao thời giữa năm cũ và năm mới, thường là từ 11 giờ đêm ngày 30 tháng Chạp (hoặc 29 tháng Chạp nếu tháng thiếu). Vào lúc này, sau khi chuẩn bị đầy đủ lễ vật cần thiết trước 12 giờ đêm, gia chủ sẽ bắt đầu nghi lễ bằng việc súc miệng bằng rượu thơm, thắp đèn, đốt hương và thành tâm đọc bài văn khấn giao thừa.

Sau khi hoàn tất bài cúng, gia chủ cắm hương, vái lạy bốn phương tám hướng để cầu mong thần linh phù hộ cho gia đình một năm mới an khang, thịnh vượng và hạnh phúc. Đây không chỉ là nghi thức thể hiện sự kết nối tâm linh mà còn là lời chào đón năm mới với hy vọng và lòng thành kính sâu sắc.

Lễ cúng giao thừa là nghi thức quan trọng trong Tết Nguyên Đán, thể hiện lòng thành kính và hy vọng an lành, thịnh vượng cho năm mới.

Mâm cúng giao thừa ngoài sân được xem là nghi lễ quan trọng để đón quan Hành Khiển mới và tiễn quan Hành Khiển cũ. Tùy vào đặc trưng vùng miền, cách bày trí mâm cúng có sự khác biệt, nhưng luôn hướng đến sự trang trọng và thành kính.

Lễ vật cơ bản cho lễ cúng giao thừa bên ngoài trời bao gồm đèn hoặc nến, hương, vàng mã, trầu cau, hoa tươi, và trái cây. Với mâm ngũ quả, nên chọn 5 loại quả khác nhau, đảm bảo tươi ngon, không bị dập nát hay chín quá. Đặc biệt, gạo và muối là hai vật phẩm không thể thiếu trong mâm cúng giao thừa ngoài trời ở miền Bắc.

Mâm cúng giao thừa ngoài trời miền Bắc thường bao gồm :

• 1 con gà trống luộc

• Bánh chưng hoặc 1 đĩa xôi gấc

• 1 khoanh giò lụa

• Mâm ngũ quả

• Vãng mã

• Trầu cau

• Đèn nến

• Gạo, muối

• Rượu, nước

• Mũ cánh chuồn

• Hoa tươi

• Nhang

Gạo và muối là hai vật phẩm không thể thiếu trong mâm cúng giao thừa ở ngoài trời ở miền Bắc.

Giống như mâm cúng giao thừa ở ngoài trời miền Bắc, muối và gạo là hai vật phẩm cũng có trong mâm cúng của người miền Nam. Một mâm cúng giao thừa ngoài trời miền Nam thường bao gồm: 

• 1 con gà trống luộc

• Bánh tét

• 1 khoanh giò lụa

• Hoa quả

• Vãng mã

• Trầu cau

• Đèn nến

• Gạo, muối

• Rượu, nước

• Mũ cánh chuồn

• Hoa tươi

• Nhang

Mâm cơm cúng giao thừa ở miền Trung thường bao gồm cả bánh chưng và bánh tét, ngoài ra lễ vật cúng giao thừa còn bao gồm các món ăn khác như:

• 1 con gà trống luộc

• 1 khoanh giò lụa

• Hoa quả

• Vãng mã

• Trầu cau

• Đèn nến

• Gạo, muối

• Rượu, nước

• Mũ cánh chuồn

• Hoa tươi

• Nhang

Mâm cơm cúng giao thừa ngoài trời ở miền Trung thường được chuẩn bị với cả bánh chưng, bánh tét và các lễ vật đặc trưng khác.

Bày trí mâm cúng giao thừa trong nhà đúng cách không chỉ giúp không gian thêm trang nghiêm mà còn thể hiện sự thành tâm của gia chủ. Dưới đây là những mâm cúng giao thừa ở trong nhà đầy đủ theo từng vùng miền: 

Tại miền Bắc, mâm cơm cúng giao thừa thường bao gồm những món ăn truyền thống với 4 bát và 4 đĩa. Đối với những gia đình có điều kiện hoặc mong muốn làm cỗ lớn thì mâm cúng sẽ bao gồm 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa. Các món ăn đặc trưng trong mâm cúng giao thừa tại miền Bắc gồm:

• Móng giò hầm măng, bát bóng nấu thập cẩm, bát mọc, bát miến nấu lòng gà.

• Gà luộc

• Bánh chưng

• Giò lụa

• Chả nem

• Giò xào

• Hành muối

Mâm cúng giao thừa trong nhà miền Bắc được bày trí trang trọng, gọn gàng trên bàn thờ gia tiên. Sau khi cúng xong, gia chủ sẽ hóa vàng để tiễn đưa năm cũ, đón chào năm mới.

Do đặc trưng thời tiết nóng nên người Nam thường cúng mâm cỗ có các món ăn nguội. Mâm cúng cơ bản của người miền Nam thường bao gồm:

• Canh măng tươi

• Canh khổ qua nhồi thịt

• Thịt kho hột vịt

• Gỏi tôm thịt

• Chả giò

• Dưa món

• Củ kiệu

• Bánh tét ăn kèm củ cải ngâm nước mắm

• Ngoài ra, mâm cúng giao thừa ngoài sân miền Nam còn có thể có thêm các món ăn khác như xôi gấc, bánh kẹo, rượu, trà,...

Vì khí hậu nóng đặc trưng, mâm cỗ của người miền Nam thường là những món nguội để thuận tiện và phù hợp với thời tiết.

Mâm cúng giao thừa của người miền Trung cũng có sự tương tự nhất định với 2 miền Bắc và miền Nam, tuy nhiên vẫn có những điểm khác biệt dựa trên văn hóa vùng miền, cụ thể:

• Dưa món

• Giò lụa

• Thịt đông

• Gà bóp rau răm

• Thịt heo luộc

• Măng khô ninh

• Miến

Văn khấn là một yếu tố vô cùng quan trọng trong lễ cúng giao thừa. Do đó, để lời ngỏ được thông linh và chứng giám, bài văn khấn cần phải hoàn chỉnh với ý tứ trang nghiêm, thành kính. Dưới đây là một bài văn khấn tham khảo (Theo văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin).

Bài khấn cúng giao thừa ngoài trời sử dụng để duy trì tài lộc và bình an:

Giao thừa là thời khắc thiêng liêng đối với người dân Việt Nam. Tham khảo ngay văn khấn cúng giao thừa trong nhà trong năm Ất Tỵ 2025: 

Cúng giao thừa là một nghi thức quan trọng, để thực hiện đúng chuẩn buổi lễ cúng giao thừa nhất thì bạn nên lưu ý một số điều sau:

• Bày biện mâm cúng tươm tất, đầy đủ: Mâm cúng cần chuẩn bị chu đáo, không quá sơ sài để thể hiện lòng thành kính với thần linh và gia tiên.

• Cúng ngoài trời trước, trong nhà sau: Thực hiện lễ cúng ngoài trời để đón quan Hành Khiển mới và tiễn quan Hành Khiển cũ, sau đó mới cúng trong nhà để đúng nghi thức.

• Tránh cắm cành vàng lá ngọc trên bàn thờ: Cành vàng lá ngọc có thể mang nhiều âm khí, không phù hợp đặt trên bàn thờ.

• Không đốt tiền vàng trong lễ cúng: Việc này có thể thu hút vong âm, mang lại những điều tiêu cực. 

• Người khấn ăn mặc chỉnh tề, đọc rõ ràng: Người đọc văn khấn nên là người lớn trong nhà, mặc áo dài tay, quần dài, và đọc văn khấn với âm lượng vừa phải, tránh đọc quá nhỏ.

• Cắm nhang thẳng đứng: Khi hoàn thành khấn vái, nhang cần được cắm thẳng đứng để thể hiện sự tôn trọng với thần linh và gia tiên.

Khi cúng giao thừa cần chuẩn bị chu đáo, và thể hiện lòng thành kính bằng cách ăn mặc chỉnh tề, lịch sự.

Dưới đây là những thắc mắc thường gặp và lời giải đáp liên quan đến lễ cúng đêm giao thừa:

Theo phong tục truyền thống, lễ cúng giao thừa ngoài trời nên được thực hiện trước. Đây là nghi lễ “nghênh tân, tiễn cửu,” tức là đón quan Hành Khiển mới, tiễn quan Hành Khiển cũ, những vị thần linh chịu trách nhiệm cai quản nhân gian trong năm cũ và năm mới. Sau khi hoàn thành lễ cúng ngoài trời, gia chủ mới thực hiện lễ cúng trong nhà, dành riêng cho gia tiên và cầu mong sự bình an, may mắn cho gia đình trong năm mới.

Cúng giao thừa ngoài trời để bày tỏ lòng thành kính với các vị quan Hành Khiển năm cũ và năm mới, đồng thời cầu mong sự phù hộ độ trì. Cúng trong nhà là để tri ân gia tiên và cầu bình an, may mắn cho gia đình.

Cúng giao thừa ngoài trời không phải là điều bắt buộc và hoàn toàn phụ thuộc vào hoàn cảnh của từng gia đình. Theo phong tục, cúng ngoài trời mang ý nghĩa bày tỏ lòng thành kính với các vị thần linh, nhưng nếu không gian không phù hợp hoặc thời tiết không thuận lợi, việc cúng trong nhà vẫn được xem là trọn vẹn. Quan trọng nhất là sự thành tâm của gia chủ, vì chính lòng thành kính mới là yếu tố quyết định ý nghĩa sâu sắc của lễ cúng, giúp gia đình an lòng và đón năm mới bình an, may mắn.

Cúng giao thừa là nghi thức thiêng liêng, thể hiện lòng thành kính đối với thần linh và gia tiên. Dù thực hiện trong nhà hay ngoài trời, quan trọng nhất vẫn là sự chuẩn bị chu đáo và lòng thành tâm. Hãy cùng gia đình giữ vững truyền thống ý nghĩa này để đón năm mới an khang, thịnh vượng. Chúc bạn có một năm mới hạnh phúc và bình an!