Bê tráp là gì? Bê tráp có “mất duyên” không?

Lễ ăn hỏi là một trong những nghi thức quan trọng trong phong tục cưới hỏi truyền thống của người Việt. Trong đó, bê tráp là một phần không thể thiếu, thể hiện sự trân trọng của nhà trai khi mang sính lễ đến nhà gái. Nghi thức bê tráp không chỉ đơn thuần là trao - nhận lễ vật mà còn mang nhiều ý nghĩa tâm linh và văn hóa sâu sắc. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về phong tục bê tráp là gì trong đám cưới Việt Nam, đồng thời giải đáp những thắc mắc phổ biến liên quan đến nghi thức này.

Dàn bê tráp đám cưới

Bê tráp hay còn gọi là bưng lễ, bưng quả, là một phần quan trọng trong lễ ăn hỏi, diễn ra trước ngày cưới chính thức người Việt. Trong nghi thức này, nhà trai sẽ chuẩn bị các mâm tráp lễ (sính lễ) và nhờ một nhóm nam thanh niên bê tráp sang nhà gái. Nhà gái cũng sẽ có một nhóm nữ giới tương ứng để đón nhận tráp.

Bê tráp là một phần quan trọng trong lễ ăn hỏi, diễn ra trước ngày cưới chính thức

Nghi thức này không chỉ đơn thuần là việc trao lễ vật mà còn thể hiện sự giao hảo, tôn trọng giữa hai gia đình. Khi tráp được trao đi, cũng đồng nghĩa với việc nhà trai chính thức ngỏ lời, xin phép gia đình nhà gái gả con gái cho con trai họ. Hiện nay, nhiều gia đình thường gộp đám hỏi và đám cưới vào cùng một ngày, vì vậy lễ nhận tráp này sẽ diễn ra vào sáng ngày đám cưới.

Bê tráp không chỉ là một phong tục cưới hỏi truyền thống mà còn mang nhiều ý nghĩa đặc biệt như:

• Thể hiện lòng thành kính của nhà trai: Các sính lễ trong tráp tượng trưng cho lời cảm ơn của gia đình chú rể đối với nhà gái vì đã nuôi dưỡng và dạy dỗ cô dâu.
• Cầu chúc cho đôi uyên ương hạnh phúc: Mỗi sính lễ đều có ý nghĩa riêng, thể hiện lời chúc phúc cho cô dâu chú rể có cuộc sống viên mãn, sung túc.
• Gắn kết hai bên gia đình: Đội bê tráp thường là bạn bè, người thân của cô dâu và chú rể, thể hiện sự gắn bó giữa hai nhà.

Nhiều người cho rằng bê tráp nhiều lần sẽ khó lấy chồng/vợ. Tuy nhiên, đây chỉ là quan niệm dân gian, không có cơ sở khoa học. Việc bê tráp sẽ không ảnh hưởng đến duyên số mà còn là cơ hội gặp gỡ, mở rộng các mối quan hệ.

Thực tế cho thấy rất nhiều người từng tham gia bê tráp vẫn tìm được người yêu, xây dựng hạnh phúc gia đình và tổ chức đám cưới như bao cặp đôi khác. Vì thế, có thể khẳng định rằng việc bưng tráp không hề gây ảnh hưởng đến chuyện tình cảm hay nhân duyên.

Số lượng người bê tráp phụ thuộc vào số tráp mà nhà trai chuẩn bị. Thông thường, số tráp sẽ là số lẻ (3, 5, 7, 9, 11), do đó số người bê tráp cũng tương ứng với số tráp. Ví dụ: 5 tráp - 5 nam bê tráp, 5 nữ nhận tráp; 7 tráp - 7 nam bê tráp, 7 nữ nhận tráp;...

Nhà trai và nhà gái đều sẽ sắp xếp hai đội bê tráp tương ứng gồm:

• Đội bê tráp nam (bên nhà trai) thường là những chàng trai chưa lập gia đình, có ngoại hình sáng sủa, gọn gàng.
• Đội bê tráp nữ (bên nhà gái) là những cô gái chưa kết hôn, xinh xắn, duyên dáng để tạo sự đồng điệu khi nhận tráp.

Đội bê tráp nhà trai và nhà gái

Đội bê tráp nam thường mặc áo sơ mi trắng, quần âu, đi giày để tạo vẻ lịch sự, ngoài ra cũng có thể mặc áo dài khăn đóng để đồng bộ với đội bê tráp nữ. Đội bê tráp nữ thường mặc áo dài truyền thống hoặc đồng phục áo dài theo tông màu của đám cưới để tạo sự hài hòa.

Lễ vật trong tráp ăn hỏi tùy thuộc vào từng vùng miền, nhưng thường bao gồm một số tráp cơ bản như:

• Trầu cau (tượng trưng cho tình nghĩa vợ chồng bền chặt);
• Bánh phu thê, bánh cốm (biểu tượng của sự hòa hợp, hạnh phúc);
• Chè (trà), rượu;
• Hoa quả;
• Lợn quay;
• Trang sức cưới, tiền dẫn cưới;...

Lễ vật bê tráp có thể khác biệt theo từng vùng miền

Thứ tự sắp xếp tráp lễ trong lễ ăn hỏi thường tuân theo nguyên tắc "trọng lễ nghĩa, nhẹ vật chất", tức là các tráp mang ý nghĩa thiêng liêng sẽ được đặt trước, còn những tráp mang tính vật chất hơn sẽ xếp sau. Dưới đây là thứ tự sắp xếp tráp phổ biến trong lễ ăn hỏi:

• Tráp trầu cau (tráp đi đầu tiên): Trầu cau là lễ vật quan trọng nhất, tượng trưng cho lời chúc phúc hạnh phúc bền lâu của đôi uyên ương. Trong phong tục cưới hỏi, có câu "Miếng trầu là đầu câu chuyện", nên tráp này luôn được đặt đi đầu.
• Tráp rượu và trà: Rượu và trà đại diện cho sự hiếu lễ của nhà trai với nhà gái. Đây cũng là lễ vật mang ý nghĩa chúc phúc, thể hiện sự kính trọng đối với gia đình cô dâu.
• Bánh phu thê (hoặc bánh cốm): Chè tượng trưng cho sự ngọt ngào, hòa thuận trong đời sống hôn nhân. Bánh phu thê/bánh cốm thể hiện sự gắn kết vợ chồng, hòa hợp và bền lâu.
• Tráp hoa quả (tráp đi giữa): Tráp hoa quả mang ý nghĩa sung túc, viên mãn, chúc phúc cho cô dâu chú rể có cuộc sống gia đình đủ đầy. Một số gia đình sẽ chọn các loại hoa quả như: nho, táo, lê, cam, quýt… để sắp xếp tráp.
• Tráp lợn quay (hoặc xôi gấc): Ở một số vùng miền, tráp lợn quay (hoặc xôi gấc) thể hiện sự no đủ, thịnh vượng và hạnh phúc bền lâu. Lợn quay được trang trí đẹp mắt, thường đặt trên mâm lớn có hoa trang trí.
• Tráp trang sức và tiền dẫn cưới (nếu có): Một số gia đình còn chuẩn bị tráp chứa trang sức (nhẫn cưới, dây chuyền vàng…) hoặc tiền dẫn cưới, thể hiện sự trân trọng của nhà trai dành cho cô dâu. Tráp này thường đặt ở vị trí cuối cùng hoặc bên cạnh tráp quan trọng nhất.

Thứ tự sắp xếp tráp lễ trong lễ ăn hỏi thường tuân theo nguyên tắc "trọng lễ nghĩa, nhẹ vật chất"

Lưu ý: Các tráp được sắp xếp theo thứ tự từ trọng lễ nghĩa (trầu cau) đến vật chất (lợn quay, tiền dẫn cưới). Tráp lễ phải được che phủ bằng vải đỏ (hoặc có họa tiết rồng phượng). Số lượng tráp luôn là số lẻ (3, 5, 7, 9, 11), nhưng lễ vật bên trong nên là số chẵn để tượng trưng cho sự đủ đầy, viên mãn.

Quy trình đầy đủ khi bê tráp thông thường sẽ bao gồm 6 bước như sau: 

• Bước 1 - Chuẩn bị sính lễ và đội bê tráp: Nhà trai chuẩn bị sính lễ theo đúng số lượng tráp đã thống nhất với nhà gái. Sắp xếp đội bê tráp, đảm bảo đủ số người và trang phục lịch sự.
• Bước 2 - Di chuyển đến nhà gái: Đội bê tráp cùng gia đình nhà trai đến nhà gái theo hàng lối ngay ngắn. Khi đến cổng nhà gái, đại diện nhà trai xin phép được vào làm lễ.
• Bước 3 - Nhà gái đón nhận tráp: Đội bê tráp nữ nhà gái sẽ nhận tráp từ đội nam.
• Bước 4 - Lễ gia tiên tại nhà gái: Đại diện nhà gái thực hiện nghi thức thắp hương, báo cáo tổ tiên về lễ ăn hỏi. Nhà trai và nhà gái cùng nhau trao đổi, bàn bạc về ngày cưới.
• Bước 5 - Lại quả: Sau khi hoàn tất nghi lễ, nhà gái sẽ chia lại một phần sính lễ để gửi lại nhà trai (gọi là lại quả). Lại quả thể hiện sự chia sẻ may mắn, phước lành giữa hai bên gia đình.
• Bước 6 - Hoàn tất nghi thức: Hai bên gia đình cùng chụp ảnh lưu niệm. Đội bê tráp nhận lì xì từ nhà trai và nhà gái như lời cảm ơn. Nhà trai xin phép ra về, kết thúc lễ ăn hỏi.

Đội bê tráp nhận lì xì từ nhà trai và nhà gái như lời cảm ơn

Thông thường, người bê tráp là nam nữ từ 16 - 28 tuổi và chưa lập gia đình. Tuy nhiên, điều này cũng có thể linh động tùy vào từng gia đình.

Theo quan niệm dân gian, nếu gia đình đang có tang (đặc biệt trong vòng 3 năm) thì không nên tham gia lễ cưới hỏi để tránh ảnh hưởng đến không khí vui vẻ của đám cưới. Tuy nhiên, tùy vào từng gia đình, phong tục này có thể linh động hơn.

Bê tráp không chỉ là một nghi thức quan trọng trong lễ ăn hỏi mà còn mang nhiều ý nghĩa văn hóa và tâm linh sâu sắc. Đây là một phong tục đẹp, giúp tăng sự gắn kết giữa hai bên gia đình, đồng thời chúc phúc cho đôi uyên ương bước vào cuộc sống hôn nhân hạnh phúc. Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về phong tục bê tráp là gì trong đám cưới Việt Nam. Nếu bạn còn thắc mắc gì, đừng ngần ngại để lại câu hỏi nhé!