GDP là gì? Cách tính tăng trưởng GDP của Việt Nam

Tác giả: Nguyễn KiềuNgày cập nhật: 26/03/202583

Tìm hiểu GDP là gì và vai trò quan trọng của nó trong việc đánh giá tốc độ tăng trưởng kinh tế cũng như mức độ phát triển của một quốc gia. Khám phá cách GDP ảnh hưởng đến nền kinh tế qua bài viết chi tiết này của Siêu Thị Điện Máy – Nội Thất Chợ Lớn.

GDP là gì? Cách tính tăng trưởng GDP của Việt Nam

1. GDP là gì?

GDP là viết tắt của Gross Domestic Product, dùng để chỉ Tổng sản phẩm trong nước. Đây là tổng giá trị của các sản phẩm vật chất và dịch vụ cuối cùng được tạo ra trong nền kinh tế của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định. Điểm đáng chú ý là GDP không bao gồm giá trị của các sản phẩm vật chất và dịch vụ trung gian đã sử dụng trong quá trình sản xuất. Nói cách khác, GDP phản ánh kết quả sản xuất do các đơn vị thường trú thực hiện trong phạm vi lãnh thổ kinh tế của quốc gia đó.

GDP được phân tích qua các góc độ khác nhau như sau:

Góc độ chi tiêu: GDP thể hiện tổng cầu của nền kinh tế, bao gồm chi tiêu cuối cùng của hộ gia đình, chi tiêu cuối cùng của chính phủ, tích lũy tài sản, và chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ.
Góc độ thu nhập: GDP bao gồm tổng thu nhập từ lao động trong hoạt động sản xuất, thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định sử dụng trong sản xuất, cùng với giá trị thặng dư sản xuất trong kỳ.
Góc độ sản xuất: GDP được tính bằng tổng giá trị sản xuất trừ đi chi phí trung gian.

GDP là viết tắt của Gross Domestic Product

Xem thêm: Công thức tính chu vi hình vuông, kèm ví dụ chi tiết, dễ hiểu nhất

2. Phương pháp tính GDP

2.1 Theo giá hiện hành

Có ba phương pháp chính để tính tổng sản phẩm trong nước (GDP) theo giá hiện hành:

Phương pháp sản xuất

GDP được xác định bằng tổng giá trị tăng thêm theo giá cơ bản của tất cả các ngành, khu vực, loại hình kinh tế và vùng lãnh thổ, cộng với thuế sản phẩm và trừ đi trợ cấp sản phẩm.

Công thức:

GDP = Tổng giá trị tăng thêm theo giá hiện hành + Thuế sản phẩm - Trợ cấp sản phẩm

Trong đó:

Giá trị tăng thêm theo giá hiện hành = Giá trị sản xuất theo giá hiện hành - Chi phí trung gian theo giá hiện hành.

Phương pháp thu nhập

GDP được tính dựa trên tổng thu nhập từ các yếu tố tham gia sản xuất, bao gồm lao động, vốn, đất đai và máy móc. Cụ thể, GDP bao gồm:

Thu nhập của người lao động từ sản xuất kinh doanh (bao gồm cả thu nhập bằng tiền và hiện vật quy đổi ra tiền).
Thuế sản xuất (sau khi trừ đi trợ cấp sản xuất).
Khấu hao tài sản cố định sử dụng trong sản xuất.
Thặng dư sản xuất hoặc thu nhập hỗn hợp.

Công thức:

GDP = Thu nhập của người lao động từ sản xuất + Thuế sản xuất (đã giảm trừ phần trợ cấp sản xuất) + Khấu hao TSCĐ dùng trong sản xuất + Thặng dư sản xuất hoặc thu nhập hỗn hợp

Phương pháp sử dụng (chi tiêu)

GDP được xác định dựa trên tổng chi tiêu trong nền kinh tế, bao gồm:

Tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình và nhà nước.
Tích lũy tài sản (bao gồm tài sản cố định, tài sản lưu động và tài sản quý hiếm).
Chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ.

Công thức:

GDP = Tiêu dùng cuối cùng + Tích lũy tài sản + Chênh lệch xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ

Phương pháp tính GDP theo giá hiện hành

Xem thêm: Công thức tính chu vi hình tròn dễ hiểu, có ví dụ chi tiết

2.2 Theo giá so sánh

GDP theo giá so sánh có thể được tính bằng hai phương pháp chính:

Phương pháp sản xuất

Theo phương pháp này, Tổng sản phẩm trong nước (GDP) theo giá so sánh được xác định bằng tổng giá trị tăng thêm theo giá so sánh của tất cả các ngành, khu vực, loại hình kinh tế và vùng lãnh thổ, cộng với thuế sản phẩm theo giá so sánh và trừ đi trợ cấp sản phẩm theo giá so sánh.

Công thức:

GDP theo giá so sánh = Tổng giá trị tăng thêm theo giá so sánh + Thuế sản phẩm theo giá so sánh - Trợ cấp sản phẩm theo giá so sánh

Giá trị tăng thêm theo giá so sánh được tính bằng:

Giá trị tăng thêm theo giá so sánh = Giá trị sản xuất theo giá so sánh - Chi phí trung gian theo giá so sánh

Trong đó:

Giá trị sản xuất theo giá so sánh = Giá trị sản xuất theo giá hiện hành chia cho chỉ số giá tương ứng của kỳ báo cáo so với kỳ gốc.
Chi phí trung gian theo giá so sánh = Giá trị sản xuất theo giá so sánh nhân với hệ số chi phí trung gian của năm gốc so sánh.

Thuế sản phẩm theo giá so sánh bao gồm:

Thuế sản phẩm theo giá so sánh bằng thuế giá trị gia tăng các loại, thuế sản phẩm khác theo giá so sánh và thuế nhập khẩu theo giá so sánh.

Thuế giá trị gia tăng và thuế sản phẩm khác theo giá so sánh = Thuế giá trị gia tăng và thuế sản phẩm khác theo giá hiện hành chia cho chỉ số giảm phát giá trị tăng thêm của kỳ báo cáo so với kỳ gốc.

Thuế nhập khẩu theo giá so sánh = Thuế nhập khẩu theo giá hiện hành chia cho chỉ số giá nhập khẩu theo nhóm hàng nhập khẩu của kỳ báo cáo so với kỳ gốc.

Trợ cấp sản phẩm theo giá so sánh được tính như sau:

Trợ cấp sản phẩm theo giá so sánh = Trợ cấp sản phẩm theo giá hiện hành chia cho chỉ số giảm phát giá trị tăng thêm của kỳ báo cáo so với kỳ gốc.

Chỉ số giảm phát giá trị tăng thêm của kỳ báo cáo so với kỳ gốc = Giá trị tăng thêm kỳ báo cáo theo giá hiện hành chia cho giá trị tăng thêm kỳ báo cáo theo giá so sánh.

Phương pháp tính GDP theo giá so sánh

Phương pháp sử dụng

Theo phương pháp này, GDP theo giá so sánh được tính bằng tổng của tiêu dùng cuối cùng theo giá so sánh, tích lũy tài sản theo giá so sánh, và chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ theo giá so sánh.

Công thức:

GDP theo giá so sánh = Tiêu dùng cuối cùng theo giá so sánh + Tích lũy tài sản theo giá so sánh - Chênh lệch xuất, nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ theo giá so sánh

Tiêu dùng cuối cùng theo giá so sánh: Được tính bằng cách lấy tiêu dùng cuối cùng theo các nhóm sản phẩm hàng hóa và dịch vụ chia cho chỉ số giá tiêu dùng (CPI) hoặc chỉ số giá sản xuất hàng hóa và dịch vụ của kỳ báo cáo so với kỳ gốc, tùy theo nhóm tương ứng.

Tích lũy tài sản theo giá so sánh:

Tích lũy tài sản theo giá so sánh = Tích lũy tài sản theo giá hiện hành của kỳ báo cáo theo loại tài sản chia cho chỉ số giá sản xuất theo loại tài sản của kỳ báo cáo so với kỳ gốc.

Xuất, nhập khẩu hàng hóa theo giá so sánh:

Tổng giá trị xuất khẩu/nhập khẩu theo giá so sánh = Tổng giá trị xuất khẩu/nhập khẩu theo giá hiện hành (tính bằng VND) chia cho chỉ số giá xuất khẩu/nhập khẩu (tính bằng VND) của kỳ báo cáo so với kỳ gốc.

Xem thêm: Công thức tính chu vi hình chữ nhật dễ hiểu, kèm ví dụ chi tiết

3. Tốc độ tăng trưởng GDP

3.1 Tính tốc độ tăng trưởng GDP theo quý, 6 tháng, 9 tháng, năm

Tốc độ tăng trưởng GDP trong một khoảng thời gian (quý, 6 tháng, 9 tháng, năm) được xác định bằng tỷ lệ phần trăm gia tăng của GDP kỳ này so với cùng kỳ năm trước.

Công thức tính:

Tốc độ tăng trưởng GDP (%)	GDPn1	x 100 - 100
	GDPn0

Trong đó:

GDPₙ₁: GDP theo giá so sánh của quý, 6 tháng, 9 tháng hoặc năm báo cáo.
GDPₙ₀: GDP theo giá so sánh của cùng kỳ năm trước.

3.2 Tính tốc độ tăng trưởng GDP bình quân theo thời kỳ (nhiều năm)

Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân qua nhiều năm được tính theo công thức:

Công thức tính tốc độ tăng trưởng GDP bình quân theo thời kỳ

Trong đó:

dGDP: Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân ăm thời kỳ; từ sau năm gốc so sánh đến năm thứ n.
GDPₙ: GDP theo giá so sánh của năm cuối cùng trong giai đoạn nghiên cứu.
GDP₀: GDP theo giá so sánh của năm gốc trong giai đoạn nghiên cứu.
n: Số năm tính từ năm gốc đến năm báo cáo.

Ví dụ thực tế

Theo Tổng cục Thống kê, Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý III/2024 ước tính tăng 7,40% so với cùng kỳ năm trước. GDP chín tháng năm 2024 ước tăng 6,82% so với cùng kỳ năm trước.

Căn cứ: Nghị định 94/2022/NĐ-CP.

Xem thêm: Công thức tính diện tích hình vuông chính xác, có ví dụ chi tiết

Bài viết trên đã cung cấp cho bạn thông tin về GDP và cách tính GDP bình quân đầu người một cách đơn giản, dễ hiểu. Nếu bạn thấy hữu ích, hãy chia sẻ bài viết này với người thân và bạn bè để mọi người cùng nắm rõ nhé!