Kinh Vu Lan Báo Hiếu là gì? Nội dung của Kinh Vu Lan

Trong văn hóa Việt Nam nói chung và Phật giáo nói riêng, Kinh Vu Lan Báo Hiếu không chỉ là một bản kinh mang giá trị tâm linh mà còn là lời nhắc nhở về lòng hiếu thảo - nét đẹp truyền thống của dân tộc. Vậy tập kinh này có gì đặc biệt? Bài viết hôm nay sẽ giúp bạn khám phá nguồn gốc, ý nghĩa và nội dung của Kinh Vu Lan Báo Hiếu, từ đó hiểu rõ hơn cách áp dụng tinh thần hiếu nghĩa ấy vào cuộc sống.

Kinh Vu Lan Báo Hiếu

Kinh Vu Lan Báo Hiếu, hay còn gọi là "Kinh Vu Lan Bồn", là một bản kinh quan trọng trong Phật giáo Đại thừa. Nội dung kinh kể về hành trình Tôn giả Mục Kiền Liên - một trong những đệ tử xuất sắc của Đức Phật - cứu mẹ khỏi kiếp ngạ quỷ sau khi mất nhờ vào việc thực hành lời dạy của Phật. Bản kinh này được truyền tải để nhấn mạnh lòng hiếu thảo và sự báo đáp công ơn cha mẹ, không chỉ khi họ còn sống mà cả khi đã qua đời.

Kinh Vu Lan Báo Hiếu (còn gọi là "Kinh Vu Lan Bồn") là một bản kinh quan trọng trong Phật giáo Đại thừa

Nguồn gốc của Kinh Vu Lan Báo Hiếu gắn liền với sự kiện Đức Phật giảng pháp vào dịp Rằm tháng Bảy, khi các chư tăng hoàn thành ba tháng an cư kiết hạ. Đây cũng là thời điểm diễn ra lễ Vu Lan - một trong những ngày lễ lớn của Phật giáo và văn hóa Việt Nam. Chính vì thế, Kinh Vu Lan Báo Hiếu không chỉ là một bài kinh mà còn là biểu tượng của tình thương và lòng biết ơn.

Kinh Vu Lan Báo Hiếu mang nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc cả về mặt tâm linh lẫn văn hóa. Trước hết, đây là lời dạy về lòng hiếu thảo - giá trị cốt lõi trong đạo làm con. Kinh nhắc nhở chúng ta rằng công ơn cha mẹ lớn lao như trời biển, việc báo hiếu không chỉ là trách nhiệm mà còn là cách để hoàn thiện bản thân.

Kinh Vu Lan Báo Hiếu nhắc nhở chúng ta rằng công ơn cha mẹ lớn lao như trời biển

Về mặt tâm linh, Kinh Vu Lan Báo Hiếu hướng con người đến việc cầu siêu, làm việc thiện để hồi hướng công đức cho cha mẹ và tổ tiên. Điều này thể hiện qua hình ảnh Tôn giả Mục Kiền Liên dùng thần thông và sự hướng dẫn của Đức Phật để cứu mẹ. Trong văn hóa Việt Nam, ý nghĩa này còn được mở rộng thành truyền thống "uống nước nhớ nguồn", tôn vinh sự gắn kết gia đình và cộng đồng. Dù thời gian trôi qua, tinh thần của Kinh Vu Lan vẫn giữ nguyên giá trị, là kim chỉ nam cho cách sống biết ơn và trân trọng.

Nội dung của Kinh Vu Lan Báo Hiếu xoay quanh câu chuyện cảm động về Tôn giả Mục Kiền Liên. Theo kinh, sau khi chứng quả A-la-hán và có được thần thông, ngài dùng thiên nhãn để tìm mẹ là bà Thanh Đề sau khi bà qua đời. Ngài đau lòng phát hiện mẹ mình đang chịu khổ trong cõi ngạ quỷ vì những nghiệp xấu lúc sinh thời. Dù cố gắng mang thức ăn dâng mẹ, ngài không thể giúp bà vì thức ăn vừa đến miệng đã hóa thành than lửa.

Tôn giả Mục Kiền Liên mang thức ăn dâng mẹ nhưng vừa đến miệng đã hóa thành than lửa

Thương mẹ, Tôn giả Mục Kiền Liên cầu xin Đức Phật chỉ dạy cách cứu mẹ. Đức Phật dạy rằng chỉ có sức mạnh của chư tăng hợp sức trong ngày Rằm tháng Bảy mới có thể giải thoát cho bà Thanh Đề. Ngài Mục Kiền Liên làm theo, tổ chức cúng dường và nhờ đó cứu được mẹ. Từ câu chuyện này, bài học lớn nhất của Kinh Vu Lan Báo Hiếu là: “Công ơn cha mẹ như núi cao, như biển sâu, người con hiếu thảo phải biết báo đáp khi còn cơ hội.” Đây là lời nhắc nhở đầy ý nghĩa, thôi thúc mỗi người sống trọn đạo làm con.

Quyển Kinh Vu Lan Báo Hiếu có độ dài nhiều trang, khó để đưa hoàn toàn vào bài viết. Sau đây, chúng tôi trân trọng gửi đến bạn đọc bản giản lược tham khảo từ Phật tử - Cô Nguyễn Thị Yến (Tâm Chiếu Hoàn Quán) để bạn có cái nhìn tổng quát hơn về quyển kinh này:

Kinh Vu Lan Báo Hiếu

Tôi nghe thế này: Một khi Phật ở trong ngôi Tinh Xá, vườn ông Cấp Cô Độc, cây của Thái tử Kỳ Đà, cùng các Tăng già, có trên hai vạn, thêm tám nghìn người, cùng chư Bồ Tát. Bấy giờ Thế Tôn, cùng với đại chúng, nhân buổi nhàn du, đi về phía Nam, thấy đống xương khô, chất cao như núi, Đức Phật Thế Tôn, liền sụp lạy ngay, đống xương khô ấy.

Tôi bạch Phật rằng: Lạy Đức Thế Tôn, Ngài ở trên ngôi, chí tôn, chí quý, Thầy cả ba cõi, cha lành bốn loài, thiên thượng nhân gian, thảy đều tôn kính, sao Ngài lại lễ, đống xương khô kia.

Đức Phật dạy rằng: Này A Nan con! Đống xương khô ấy, hoặc là ông bà hay là mẹ cha, của Ta thân trước, ngàn muôn ức kiếp, đời đã cách xa, bởi thế nay Ta chí thành kính lễ. Con đem xương này, chia làm hai phần, một là đàn ông, hai là đàn bà, phân biệt cho Ta.

Bạch Đức Thế Tôn! Con xem ở đời, phàm là con trai, ai cũng nhận ra đấy là nam giới; những người con gái, ai cũng nhận ra đó là giới nữ; người chết quá khứ, xương lẫn lộn nhau, chúng con biết đâu mà phân biệt được.

Đức Phật lại dạy: Này A Nan con! Về bên nam giới, thì xương sắc trắng, nhấc thấy nặng hơn. Còn như nữ giới, trong lúc bình sinh, nhiều lần sinh nở, nuôi nấng con thơ, tổn hao khí huyết, mỗi một kỳ sinh, máu đặc trong mình chảy ra sáu đấu, mỗi người con bú tám thùng bốn đấu, sữa ở trong thân, giảm bớt tinh anh, cho nên xương nhẹ và có sắc đen.

Tôi nghe Phật nói, thương xót vô cùng, mẹ tôi đã từng, hao mòn như thế, nghĩ mà rơi lệ, liền bạch Phật rằng:

Lạy Đức Thế Tôn! Công ơn cha mẹ, như non như bể, thăm thẳm nghìn trùng, lấy gì báo đáp, cúi xin Đức Phật, rủ lòng thương xót, dạy bảo chúng con.

Đức Phật liền dạy: Này A Nan con! Về ơn đức mẹ, trong vòng mười tháng đi lại nặng nề, cưu mang nhọc mệt, khổ không kể xiết:

Khi vừa một tháng ở trong thai mẹ, khác gì hạt sương dính trên ngọn cỏ, sớm còn tụ đọng; trưa đã tiêu tan, khó lòng giữ được.

Khi được hai tháng ở trong thai mẹ, hình như sữa đặc, đã chắc gì đâu.

Khi được ba tháng ở trong thai mẹ, ví như cục máu, đông đặc đỏ ngầu, vô tri vô giác.

Khi được bốn tháng ở trong thai mẹ, mới dạng hình người.

Khi được năm tháng ở trong thai mẹ, mới đủ năm hình chân, tay, đầu, óc.

Khi được sáu tháng ở trong thai mẹ, sáu căn mới đủ mắt, tai, mũi, lưỡi, thân hình và ý.

Khi được bảy tháng ở trong thai mẹ, mới sinh đầy đủ, ba trăm sáu mươi, những cái đốt xương; cùng là tám vạn bốn nghìn chân lông.

Khi được tám tháng ở trong thai mẹ, phủ tạng mới sinh, ý trí mới đủ, chín khiếu mới thông.

Khi được chín tháng ở trong thai mẹ, mới đủ hình người, ngồi trong bụng mẹ, khát uống nguyên khí, không ăn hoa quả cùng là ngũ cốc, sinh tạng rủ xuống; thực tạng hướng lên, có một dãy núi, gồm có ba quả: Một là Tu Di, hai là núi Nghiệp, ba là núi Máu, núi này đồng thời hóa ra dòng máu, rót vào trong miệng.

Ở trong thai mẹ, trong vòng mười tháng, trăm phần vẹn toàn mới đến ngày sinh. Nếu con có hiếu, chắp tay thu hình, thuận lối mà ra, không đau lòng mẹ, nếu là con bạc, dẫy giụa bải bơi, buốt chói từng hồi, khiến đau lòng mẹ, như đâm như xỉa, như cấu như cào, như nghìn mũi dao đâm vào gan ruột, mẹ khổ vô cùng nói sao cho xiết, sinh được thân này, mừng thay vui thay, yêu thay mến thay!

Phật bảo A Nan: Công ơn từ mẫu, gồm có mười điều, phàm kẻ làm con phải lo báo hiếu.

Thứ nhất ơn: chín tháng mười ngày cưu mang nặng nhọc

Bao kiếp duyên cùng nợ

Ngày nay mới vào thai

Đầy tháng sinh phủ tạng

Bảy bảy sáu tinh khai

Thân trọng như non Thái

Động tĩnh sợ phong thai

Áo the đành xốc xếch

Gương lược biếng trang đài.

Thứ hai ơn: khi gần sinh nở

Khi gần ngày sinh nở

Nặng nhọc khổ sở thay

Cưu mang trong mười tháng

Vất vả biết bao ngày

Đứng ngồi và đi lại

Dáng vẻ tựa ngô ngây

Sợ hãi, lo cùng lắng

Tử sinh, giờ phút này!

Thứ ba ơn: lúc sinh nở

Mẹ ta khi sinh nở

Thân thể đều mở toang!

Tâm hồn như mê mẩn

Máu me chan hòa đầy

Chờ nghe thấy con khóc

Lòng mẹ mừng rỡ thay!

Đương mừng lo lại đến

Rầu rĩ ruột gan này.

Thứ bốn ơn: ăn đắng nhả ngọt

Mẹ ta lòng thành thực

Thương con chẳng chút ngơi

Nhả ngọt nào có tiếc!

Ăn đắng nói cùng ai?

Yêu dấu như vàng ngọc

Nâng niu tay chẳng rời

Những mong con no ấm

Mẹ đói rét cũng vui.

Thứ năm ơn: xê con tự thấp

Tự mình nằm chỗ ướt

Chỗ ráo để xê con

Hai vú phòng đói khát

Hai tay ủ gió sương

Thâu đêm nằm chẳng ngủ

Nâng niu tựa ngọc vàng

Những mong con vui vẻ

Lòng mẹ mới được yên.

Thứ sáu ơn: bú mớm nuôi nấng

Đức mẹ dày như đất

Công cha thẳm tựa trời

Chở che coi bình đẳng

Cha mẹ cũng thế thôi!

Chẳng quản câm, mù, điếc

Chẳng hiềm quắp chân tay!

Bởi vì con ruột thịt

Trọn đời dạ chẳng khuây.

Thứ bảy ơn: tắm gội giặt giũ

Vốn người có nhan sắc

Lại thêm phấn sáp xông

Mày xanh như liễu lục

Má đỏ tựa sen hồng

Giặt giũ khăn cùng tã

Dáy dơ chẳng quản công

Cốt sao quần áo sạch

Búi tóc gọn là xong.

Thứ tám ơn: đi xa lòng mẹ nhớ thương

Từ biệt lòng khôn nhẫn

Sinh ly dạ đáng thương

Con đi đường xa cách

Mẹ ở chốn quê hương

Ngày đêm thường tưởng nhớ

Sớm tối vẫn vấn vương

Như vượn thương con đỏ

Khúc khúc đoạn can trường?

Thứ chín ơn: vì sinh con mà cam lòng tạo bao ác nghiệp

Mẹ trải bao gian khổ

Công lao tựa vực trời

Bồng bế cùng nuôi nấng

Mong sao con ăn chơi

Nhường cơm cùng xẻ áo

Mẹ đói rách cũng vui

Khôn lớn tìm đôi lứa

Gây dựng cho nên người.

Thứ mười ơn: mẹ trọn đời thương yêu con

Công cha cùng đức mẹ

Cao sâu tựa biển trời

Vắt cạn kiệt dòng sữa

Để cho con tươi cười

Mẹ già hơn trăm tuổi

Vẫn thương con tám mươi

Bao giờ ân oán hết

Tắt nghỉ cũng chẳng thôi!

Công mẹ như trời biển, nhưng ở tại thế gian, nhiều những người con, mang tâm bất hiếu, chẳng nghĩ công ơn cha mẹ khổ đau, trăm não nghìn sầu, mùa thu mùa đông, rét run bức bối, chẳng lo sớm tối, ấp lạnh quạt nồng, chẳng viếng chẳng thăm, chẳng hầu chẳng hạ, mẹ cha già cả, hình vóc gầy còm, hổ mặt mười non, dày vò chửi giả, mẹ cha hoặc góa, trơ trọi một mình, luống những buồn tanh, như người ngủ trọ, chiếc gối một phòng, năm canh vò võ, mùa đông sương gió, rét mướt cơ hàn, con nào hỏi han, gái trai tránh né, mặc thây cha mẹ, đêm ngày thở than!

Nếu là con trai, mang tâm bất hiếu khi đem thức ăn, dâng lên cha mẹ, thì lại giữ kẽ, rằng ngượng rằng e, sợ kẻ cười chê, nhưng đem quà bánh, cùng vô số thứ, cho vợ cho con, vợ con dặn bảo, vâng đúng như lời, cha mẹ hết hơi, không hề hối cải, coi tình vợ con trọng hơn công mẹ.

Nếu là con gái, mang tâm bất hiếu, khi chưa gả chồng, hãy còn ở chung, tỏ ra hiếu thảo, khi đã gả bán, về ở nhà người, một ngày một lười, nhà ngoại không thiết, những ngày giỗ Tết, có đảo về qua, ví dụ mẹ cha, có gì sơ ý, liền sinh giận giữ, tỏ vẻ oán hờn, chồng chửi nhơn nhơn, đành cam lòng chịu, bạn bè thất thểu, tình nghĩa keo sơn, tỏ ra chăm chú, mẹ cha máu mủ, thì lại sơ tình.

Hoặc đi theo chồng, quê người đất khách, quận nọ tỉnh kia, cha mẹ xa lìa, làng không tưởng nhớ, chẳng viếng chẳng thăm, thư tín càng không, tuyệt vô tin tức, mẹ cha thương nhớ, rầu rĩ ruột gan, luống những bàng hoàng, sớm chiều mong mỏi, công đức cha mẹ, vô lượng vô biên, con chẳng hiếu hiền, ở đời cũng lắm.

Khi ấy đại chúng, nghe Phật nói ra! Công đức cha mẹ, cao tầy non Thái, nghe rồi sợ hãi, hối hận vô cùng, cảm động rưng rưng, khôn cầm nước mắt, lòng đau như cắt, tâm trí rối bời, đang từ chỗ ngồi, cùng nhau đứng dậy, hướng Phật mà lạy rồi nói lời này: Khổ thay! Khổ thay! Đau lòng đứt ruột, lũ con ngày nay, tội ác ngập đầu, xưa có biết đâu, mờ như đêm tối, ngày nay biết hối thì sự đã rồi, đau đớn lòng tôi, trót đà bội bạc, cúi xin chư Phật, soi xét kẻ phàm, phóng ngọc hào quang, ra tay cứu vớt, làm sao báo được, ơn đức mẹ cha.

Đức Phật liền bảo, cặn kẽ mọi lời, này chúng sinh ơi! Muốn đền ơn nghĩa:

Một vì mẹ cha, nên chép kinh này, kính biếu đó đây, cho nhiều người tụng.

Hai vì mẹ cha, đọc tụng kinh này, hàng ngày chớ bỏ.

Ba vì mẹ cha, làm chay sám hối, sớm tối ăn năn.

Bốn vì mẹ cha, cúng dường Tam Bảo, tùy ý sở dùng.

Năm vì cha mẹ, trong sáu ngày trai, phải nên nhớ giữ.

Sáu vì mẹ cha, thường hay bố thí, làm mọi việc lành.

Làm được như thế thực là con hiếu, cứu được mẹ cha.

Khi ấy A Nan, liền bạch Thế Tôn: Con lạy Đức Phật! Đây là Kinh gì?

Chúng con muốn trì, tụng được hay chăng.

Đức Phật dạy rằng: Chúng con nên biết, kinh này là Kinh Đại Báo Phụ Mẫu Trọng Ân Chi Kinh. Tất cả chúng sinh, thảy đều nên tụng, khi ấy đại chúng, nghe Phật nói rồi, tin, kính, phụng hành, lễ tạ mà lui.

Kinh Vu Lan Báo Hiếu không chỉ là một bản kinh Phật giáo mà còn là biểu tượng của lòng hiếu thảo và tình yêu thương gia đình. Từ câu chuyện của Tôn giả Mục Kiền Liên, chúng ta nhận ra rằng báo hiếu không chỉ là nghi thức mà còn là hành động cụ thể trong cuộc sống hàng ngày. Dù bạn chọn đọc kinh, tham gia lễ Vu Lan hay đơn giản là dành thời gian cho cha mẹ, tinh thần của Kinh Vu Lan Báo Hiếu vẫn luôn là kim chỉ nam quý giá. Hãy cùng lan tỏa giá trị này bằng cách sống biết ơn và trân trọng những người thân yêu nhé!