Ăn chay trường là gì? Sự khác nhau của ăn chay trường và thuần chay

Trong những năm gần đây, việc ăn chay đã trở thành một xu hướng sống lành mạnh được nhiều người lựa chọn. Hãy cùng Siêu Thị Điện Máy – Nội Thất Chợ Lớn khám phá những điều thú vị về ăn chay trường.

Ăn chay trường là gì?

Ăn chay trường là hình thức ăn chay kéo dài suốt đời hoặc trong thời gian dài liên tục, không xen kẽ bất kỳ bữa ăn mặn nào. Người ăn chay trường duy trì chế độ ăn hoàn toàn từ thực vật hoặc có giới hạn tùy theo hình thức ăn chay mà họ chọn.

Hiện nay, ăn chay trường được chia thành 3 nhóm phổ biến:

• Ăn chay trường có sử dụng trứng và sữa: Người ăn vẫn dùng các sản phẩm từ động vật như trứng (không có trống) và sữa, nhưng không ăn thịt, cá.
• Ăn chay trường có uống sữa nhưng không ăn trứng: Chế độ này loại bỏ trứng khỏi khẩu phần, chỉ sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa.
• Ăn chay trường hoàn toàn (thuần chay): Không sử dụng bất kỳ sản phẩm nào có nguồn gốc từ động vật, bao gồm cả trứng và sữa.

Lưu ý: Người ăn chay trường chỉ sử dụng loại trứng không trống (tức là không có phôi thai bên trong) để tránh sát sinh, phù hợp với nguyên tắc không làm hại sinh mạng của chế độ ăn chay.

Ăn chay (tiếng Anh là vegetarian)

Dù đều dựa trên nền tảng thực phẩm có nguồn gốc thực vật, nhưng chế độ ăn chay trường được phân thành nhiều dạng khác nhau. Mỗi loại có mức độ loại bỏ thực phẩm động vật riêng biệt. Dưới đây là ba chế độ ăn chay phổ biến nhất:

• Chế độ Lacto-ovo chay: Không ăn thịt, cá, hải sản nhưng vẫn sử dụng trứng, sữa và các thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật. Đây là hình thức ăn chay linh hoạt và cân bằng dinh dưỡng.
• Chế độ Lacto chay: Không ăn thịt, cá, hải sản và trứng, nhưng vẫn tiêu thụ sữa và các sản phẩm từ sữa. Nguồn dinh dưỡng chính đến từ sữa và thực vật.
• Chế độ Ovo chay: Trái ngược với lacto chay, chế độ này cho phép ăn trứng nhưng loại bỏ hoàn toàn sữa và các sản phẩm từ sữa.

Trong số các hình thức kể trên, chế độ Lacto-ovo chay được áp dụng phổ biến nhất vì vừa duy trì nguyên tắc ăn chay vừa giúp đảm bảo cơ thể nhận đủ protein, vitamin B12, canxi và nhiều dưỡng chất thiết yếu khác.

Ăn chay có cả trứng và sữa

Ăn chay trường không chỉ mang ý nghĩa về mặt nhân đạo hay tôn giáo mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Nghiên cứu cho thấy chế độ ăn chay thường bao gồm các loại thực phẩm dễ tiêu hóa, từ đó hỗ trợ quá trình trao đổi chất diễn ra hiệu quả hơn. Nhờ vậy, cơ thể đốt cháy calo tốt hơn, giảm tích tụ mỡ thừa và góp phần hạn chế nguy cơ mắc bệnh béo phì.

Chế độ ăn chay chủ yếu bao gồm rau củ, trái cây và các thực phẩm từ thực vật, vốn chứa ít chất béo bão hòa, cholesterol xấu và natri, đồng thời lại giàu kali. Sự kết hợp này giúp cân bằng điện giải trong cơ thể và hỗ trợ duy trì huyết áp ổn định một cách tự nhiên.

Ăn chay trường khuyến khích thói quen ăn uống lành mạnh, tăng cường rau xanh và trái cây, những thực phẩm giàu chất chống oxy hóa và chất xơ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chế độ ăn giàu thực vật có thể giúp phòng ngừa và làm giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư.

Chế độ ăn chay thường giàu chất xơ hòa tan, ít chất béo bão hòa và cholesterol. Những yếu tố này giúp kiểm soát lượng đường huyết, giảm nồng độ cholesterol xấu (LDL), từ đó hỗ trợ tim mạch khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc các bệnh như cao huyết áp, xơ vữa động mạch hoặc nhồi máu cơ tim.

Mặc dù ăn chay trường có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng nếu không được thực hiện một cách khoa học và cân đối, chế độ ăn này có thể gây ra một số hệ lụy nghiêm trọng như sau:

Một chế độ ăn chay đơn điệu, thiếu đa dạng và không bổ sung đầy đủ các vi chất thiết yếu như vitamin B12, axit folic và sắt, vốn thường có nhiều trong thịt, có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu. Để phòng ngừa, người ăn chay cần bổ sung các loại thực vật giàu các dưỡng chất này như cải bó xôi, củ dền, cà chua, lựu,...

Việc loại bỏ hoàn toàn thực phẩm từ động vật, nguồn cung cấp protein chứa collagen, elastin và các axit amin thiết yếu, nếu không được thay thế phù hợp, có thể khiến cơ bắp giảm độ săn chắc và đàn hồi. Tình trạng thiếu hụt protein kéo dài còn thúc đẩy quá trình lão hóa và ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng não bộ, đặc biệt là trí nhớ.

Ăn chay không đúng cách có thể làm cơ thể thiếu protein

Ăn chay (Vegetarian) là cách gọi chung của nhiều hình thức ăn chay khác nhau. Đây là khái niệm bao quát nhất nói đến việc người ăn từ bỏ các sản phẩm từ động vật, đặc biệt là các sản phẩm có liên quan đến hoạt động giết mổ động vật. Tùy vào từng hình thức và lý do của mỗi người, ăn chay có thể áp dụng vào một số ngày cố định trong tháng hoặc năm, hoặc thực hiện liên tục trong suốt đời.

Ăn chay thuần (Vegan) là một chế độ ăn nghiêm ngặt nhất trong các hình thức ăn chay. Đây là chế độ ăn hoàn toàn loại bỏ tất cả các sản phẩm từ động vật, bao gồm không chỉ thịt, cá, mà còn cả các sản phẩm như trứng, sữa, mật ong, và các sản phẩm có thử nghiệm trên động vật. Ngoài ra, người ăn thuần chay cũng tránh sử dụng các phục trang có chi tiết từ động vật, như da, lông, hay len. 

Người ăn thuần chay tiêu thụ các loại rau, củ, quả, hạt, ngũ cốc, đậu… Người ăn thuần chay có thể áp dụng chế độ ăn này liên tục trong một khoảng thời gian dài hoặc suốt đời. Chế độ ăn thuần chay cũng có thể thực hiện vào những ngày cố định trong tháng hoặc năm.

Ăn chay trường là một hình thức của việc ăn chay, trong đó người thực hiện áp dụng chế độ ăn chay mỗi ngày và duy trì liên tục trong một khoảng thời gian dài hoặc thậm chí suốt đời. 

Tùy theo mục đích và quan điểm cá nhân, người ăn chay trường có thể chọn một hình thức ăn chay.

Ăn chay là cách gọi chung của nhiều hình thức ăn chay khác nhau

Để duy trì ăn chay trường một cách lành mạnh, bạn cần hiểu rõ về chế độ dinh dưỡng và có nhận thức đúng đắn về hình thức ăn uống này. Nếu không thực hiện đúng cách, việc ăn chay có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Người ăn chay trường không tiêu thụ thịt, nguồn cung cấp nhiều dưỡng chất quan trọng, nên cần chú trọng đến việc bù đắp từ các thực phẩm thực vật khác. Do khẩu phần chay thường ít năng lượng và dễ thiếu vi chất, bạn nên đa dạng hóa bữa ăn để cơ thể được cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết.

Dưới đây là một số dưỡng chất dễ thiếu khi ăn chay và các thực phẩm thực vật thay thế phù hợp:

• Sắt: Hạt điều, đậu hũ, đậu Hà Lan, đậu xanh, cà chua, cam
• Canxi: Sữa và các sản phẩm từ sữa, sữa đậu nành, nước cam, đậu hũ, bông cải xanh
• Vitamin D: Sữa tươi, sữa đậu nành, ngũ cốc tăng cường
• Vitamin B12: Trứng, sữa bò và các sản phẩm từ sữa, đậu tương, ngũ cốc bổ sung
• Kẽm: Lúa mì, lúa mạch, trứng, rau củ các loại, đậu hũ
• Protein: Đậu tương, đậu Hà Lan, các loại hạt (hạnh nhân, óc chó, hạt hướng dương...)

Ngoài chế độ ăn, người ăn chay trường nên cân nhắc sử dụng thêm các loại thực phẩm bổ sung hoặc vitamin tổng hợp (nhất là B12 và D) theo hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng rất cần thiết để theo dõi tình trạng dinh dưỡng và điều chỉnh kịp thời.

Bổ sung đủ protein khi ăn chay trường

Ăn chay trường nên bắt nguồn từ sự tự nguyện, dựa trên niềm tin cá nhân, mục tiêu sức khỏe hoặc quan điểm đạo đức. Tránh chạy theo trào lưu ("trend") một cách thiếu hiểu biết hoặc ép buộc bản thân khi chưa sẵn sàng.

Ngoài ra, cần giữ thái độ tôn trọng với người ăn mặn, không nên coi họ là phàm tục hay kém thanh cao. Ăn chay là một lựa chọn cá nhân, không phải là thước đo đạo đức hay phẩm hạnh.

Đồng thời, việc ăn chay trường phải được thực hiện một cách khoa học. Không nên đơn giản hóa bằng cách chỉ ăn rau luộc, cơm muối, vốn dễ dẫn đến suy dinh dưỡng và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe lâu dài. Một chế độ ăn chay hợp lý cần đầy đủ món, đa dạng dưỡng chất và phù hợp với thể trạng mỗi người.

Như vậy, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về ăn chay trường cũng như những lưu ý quan trọng khi áp dụng chế độ ăn này. Việc lựa chọn ăn chay là một quyết định cá nhân, dựa trên nhiều yếu tố như sức khỏe, đạo đức và môi trường. Dù bạn chọn hình thức ăn chay nào, điều quan trọng nhất là lên kế hoạch ăn uống khoa học, đa dạng và bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết.