Ngày con nước là gì? Chi tiết cách tính lịch con nước

Trong các hoạt động sản xuất nông nghiệp, đánh bắt hải sản hay hàng hải, việc theo dõi ngày con nước là một yếu tố vô cùng quan trọng. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ ngày con nước là gì, cũng như cách tính lịch con nước để ứng dụng hiệu quả vào cuộc sống hàng ngày. Hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây để hiểu ngay cách tính ngày con nước một cách chi tiết và chuẩn xác nhất. 

Ngày con nước (hay còn gọi là ngày Nguyệt Kỵ) là những ngày mà mực nước biển thay đổi do sự tác động của lực hấp dẫn từ Mặt Trăng và Mặt Trời lên Trái Đất. Cụ thể sự lên xuống của mực nước biển theo chu kỳ ngày đêm tạo ra thủy triều, và trong một tháng sẽ có những ngày con nước dâng lên cao.

Những ngày này có ý nghĩa đặc biệt trong các ngành nghề như ngư nghiệp, vận tải biển, và nông nghiệp. Chẳng hạn như ngư dân thường dựa vào lịch con nước để lên kế hoạch ra khơi vì nó ảnh hưởng lớn đến việc đánh bắt thủy sản.

Ngày Nguyệt Kỵ là ngày được tính toán dựa trên sự lên xuống của thủy triều. 

Ngày con nước không chỉ đơn thuần là hiện tượng tự nhiên mà còn gắn liền với nhiều quan niệm dân gian. Vậy nguồn gốc của ngày con nước là gì, và dân gian cũng như khoa học nhìn nhận hiện tượng này như thế nào?

Theo quan niệm dân gian, ngày con nước thường được gọi là ngày Nguyệt Kỵ. Tên gọi này xuất phát từ khả năng quan sát thực tế của người dân qua nhiều năm nhằm phục vụ mục đích trồng trọt, chăn nuôi và đời sống sản xuất.

Quá trình hình thành quan niệm này bắt nguồn hoàn toàn từ đời sống của người Việt xưa. Ông bà ta cho rằng, vào những ngày con nước lên sẽ theo biển mặn làm hư tổn hoa màu, gây nên nhiều tổn thất lớn.

Ở góc độ khoa học, ngày con nước thực chất chỉ đơn thuần là hiện tượng thủy triều. Trái Đất và Mặt Trăng tác động một lực hấp dẫn lên nhau, tạo nên hiện tượng thủy triều. Trải qua nhiều năm, người phương Đông đã khám phá ra quy luật cũng như chu kỳ thủy triều dâng lên bằng cách quan sát Mặt Trăng.

• Ngày mùng 1 âm lịch là ngày Sóc. Vào những ngày này, Mặt Trăng bị che khuất, trở nên tối tăm.

• Ngày rằm 15 gọi là ngày Vọng, còn ngày 14 đánh dấu thời điểm Mặt Trăng tác động mạnh nhất lên Trái Đất. Quy luật "+14" trong lịch âm giúp minh chứng sự ảnh hưởng của Mặt Trăng, vì mỗi chu kỳ 14 ngày là một giai đoạn trăng dần tròn hoặc dần mỏng.

• Vào ngày 23, Mặt Trăng bắt đầu mờ dần và bước vào chu kỳ mới. 

Ngày con nước có ý nghĩa quan trọng đối với đời sống kinh tế và sinh hoạt hàng ngày của người dân. Cụ thể:

• Đối với nông dân, theo dõi mực nước để quyết định được thời điểm thích hợp cho các hoạt động tưới tiêu, đặc biệt là các vùng đồng bằng ngập lụt.

• Đối với ngư dân, việc hiểu rõ ngày con nước giúp cho việc đánh bắt cá hoặc thu hoạch thủy hải sản hiệu quả hơn.

• Đối với thuyền viên và những ngư dân đánh bắt xa bờ cần lịch con nước để đảm bảo tàu bè có thể di chuyển an toàn, tránh việc gặp phải những vùng nước cạn.

Có thể nhận thấy, việc dự đoán và hiểu biết rõ về lịch con nước giúp giảm thiểu những rủi ro có thể phát sinh, đồng thời nâng cao năng suất và hiệu quả lao động. 

Ngày con nước giúp người dân có kế hoạch đánh bắt, ra khơi hay trồng trọt hiệu quả hơn.

Tính toán ngày con nước là điều quan trọng nhằm chuẩn bị cho các hoạt động liên quan đến mực nước và cuộc sống của người dân. Cách tính ngày con nước chuẩn xác nhất đã được người xưa truyền dạy, cụ thể:

Ngày con nước được tính toán dựa trên hiện tượng thủy triều nên có thể áp dụng lịch âm để theo dõi. Ngày con nước trong năm theo từng tháng đã được người xưa tính toán như sau:

• Tháng Giêng, tháng 7: Ngày con nước là ngày mùng 5 và 19

• Tháng 2, tháng 8: Ngày con nước mùng 3, 17 và 29

• Tháng 3, tháng 9: Ngày con nước mùng 13, 27

• Tháng 4, tháng 10: Ngày con nước mùng 11, 25

• Tháng 5, tháng 11: Ngày con nước mùng 9, 23

• Tháng 6, Tháng Chạp: Ngày con nước mùng 7, 21

Cách tính ngày con nước dựa trên chu kỳ của Mặt Trăng, với mỗi chu kỳ thủy triều thường kéo dài khoảng 12 giờ 25 phút. Do đó, trong một ngày có hai lần nước dâng và hai lần nước rút. 

Các bước cơ bản để tính ngày con nước như sau:

• Bước 1: Chia 364 ngày của một năm cho 14 sẽ ra 26

• Bước 2: Theo cách tính này, cứ sau 6 tháng, các ngày con nước sẽ lặp lại: 1 + 6 = 7; 2 + 6 = 8,... 

• Bước 3: ác ngày con nước đều là số lẻ, cụ thể là vào các ngày đầu tháng: 3, 5, 7, 9, 11, 13 và các ngày cuối tháng: 17, 19, 21, 23, 25, 27, 29. Ngày 1 và ngày 15 - các ngày Sóc Vọng - không có trong chu kỳ này.

Ngày con nước lớn nhất xảy ra là vào lúc trăng tròn ngày 15 âm lịch, khi Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng gần như nằm trên một đường thẳng. Điều này sẽ tạo ra một sự tác động mạnh mẽ lên mực nước, dẫn tới con nước lên cao. 

Nắm rõ lịch con nước để tránh việc xui rủi trong công việc, cuộc sống.

Để xem lịch con nước, bạn có thể tra cứu dựa trên những ứng dụng hoặc trang web chuyên về dự báo thủy triều. Một số nguồn phổ biến bao gồm:

• Ứng dụng lịch con nước: Cung cấp những thông tin chi tiết và cụ thể về thời gian nước dâng và thời gian nước rút trong ngày

• Website dự báo thủy triều: Một website uy tín, hiển thị các biểu đồ thủy triều theo từng khu vực. Dựa vào biểu đồ bạn có thể biết được chính xác thời điểm con nước lên xuống theo từng giờ và độ cao của con nước. 

Nhiều người quan niệm rằng ngày con nước thường đi kèm những điều kiêng kỵ. Vậy cần kiêng gì vào ngày con nước, và cách hóa giải những điều này ra sao?

Theo quan niệm của cha ông, ngày con nước được xem là một ngày không may mắn, trăm sự đều kỵ, nhất là những việc xảy ra lại rơi vào giờ con nước xuống. Trong dân gian còn lưu truyền một bài thơ về ngày con nước: 

"Dù ai buôn bán trăm nghề 

Phải ngày con nước đi về tay không

Dù ai giao hợp vợ chồng

Phải ngày con nước khó lòng nuôi con"

Qua bài thơ, ông bà ta cho thấy rõ quan niệm rằng ngày Nguyệt Kỵ là một ngày xui xẻo, làm việc gì cũng không được hanh thông, đặc biệt là việc cưới hỏi, mua bán. Ngoài ra một số người còn tin rằng ngày này có ảnh hướng đến tâm linh và sức khỏe, nên thường kiêng:

• Việc xuất hành đi xa: Bởi ngày con nước có thể gây trở ngại lớn cho việc di chuyển, đặc biệt là di chuyển trên sông hay trên biển.

• Xây dựng, động thổ: Việc khai trương, bắt đầu những dự án lớn vào ngày Nguyệt Kỵ được cho là không thuận lợi bởi sự biến động của thủy triều sẽ ảnh hưởng lớn đến nền đất.

Ngày con nước kiêng việc xuất hành, ra khơi. 

Để hóa giải những điều kiêng kỵ vào ngày con nước người ta thường áp dụng nhiều biện pháp khác nhau tùy thuộc vào từng vùng miền và khu vực. 

• Một trong những cách phổ biến nhất là chọn giờ hoàng đạo hoặc giờ tốt để thực hiện những công việc quan trọng. Việc này giúp làm giảm đi những ảnh hưởng tiêu cực của ngày con nước và mang lại sự thuận lợi trong quá trình thực hiện những công việc quan trọng.

• Ở một số địa phương, người ta còn tiến hành làm những nghi lễ cúng dâng lên các vị thủy thần, cầu mong sự bình yên trong những ngày thủy triều biến động.

• Đối với những công việc không thể trì hoãn như xây dựng hoặc đi biển, việc cúng cầu an trước khi khởi hành cũng là một cách thức thường được sử dụng để hóa giải. Một số gia đình còn dùng các phương pháp bày trí phong thủy trong nhà hoặc nơi làm việc để thu hút may mắn và giảm bớt vận hạn trong ngày con nước.

• Với những người sinh sống hoặc làm việc gần sông nước, việc tránh xa những khu vực nước sâu hoặc có thủy triều mạnh trong ngày này là điều rất quan trọng để bảo vệ an toàn. Điều này không chỉ giúp tránh nguy hiểm từ thiên nhiên mà còn tạo cảm giác an tâm hơn khi đối mặt với những ngày được cho là không thuận lợi.

Ngư dân cần rõ ngày con nước để mang lại hiệu quả lao động, gia tăng kinh tế.  

Ngày con nước và lịch con nước đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với đời sống sinh hoạt của nhiều người. Việc hiểu rõ và biết cách tính toán ngày con nước sẽ giúp bạn có được sự chuẩn bị tốt hơn cho những hoạt động kinh tế và đời sống hàng ngày. Trong bối cảnh sự biến đổi khí hậu đang diễn ra, việc theo dõi ngày con nước sẽ trở thành một công cụ hữu ích để giảm thiểu những vận xui rủi và gia tăng hiệu quả trong công việc.