Cây Chà Là: Tên gọi, đặc điểm, lợi ích và ý nghĩa phong thủy

Cây Chà Là từ lâu đã trở thành biểu tượng của vùng đất nhiệt đới và sa mạc Trung Đông với hình dáng cao vút cùng những chùm quả mọng ngọt. Trong bài viết dưới đây, Siêu Thị Điện Máy - Nội Thất Chợ Lớn sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tên gọi, đặc điểm sinh học và ý nghĩa phong thủy của loài cây này. Cùng theo dõi nhé!

Nguồn gốc, đặc điểm và ý nghĩa của cây Chà Là

Cây Chà Là có tên tiếng Anh là Date Palm và tên khoa học là Phoenix dactylifera, thuộc họ Cau (Arecaceae), được con người thuần hóa và trồng trọt từ rất sớm. Nổi bật với khả năng sinh trưởng bền bỉ, cây có thể phát triển và cho trái ngọt ngay cả trong điều kiện khí hậu khô nóng, khắc nghiệt.

Cây Chà Là có tên tiếng Anh là Date Palm

Chà Là là tên gọi chung cho nhiều loài thuộc chi Phoenix, trong đó nổi bật nhất là chà là ăn quả (Phoenix dactylifera) với giá trị dinh dưỡng cao và vai trò kinh tế quan trọng ở các nước Trung Đông, Bắc Phi. Để tránh nhầm lẫn, cần phân biệt rõ chà là ăn quả với một số giống chà là cảnh phổ biến tại Việt Nam như chà là Trung Đông (Phoenix canariensis) hay chà là lùn (Phoenix roebelenii). 

Nếu như chà là ăn quả được ví như bánh mì của sa mạc nhờ nguồn năng lượng dồi dào từ trái thì các giống chà là cảnh lại được ưa chuộng trong trang trí cảnh quan bởi vẻ đẹp độc đáo và sức sống bền bỉ. Dưới đây là bảng đối chiếu chi tiết về tên gọi và đặc điểm ứng dụng của chà là ăn quả và các giống chà là cảnh: 

Nguồn gốc của cây Chà Là được cho là ở khu vực Bắc Phi và Trung Đông, đặc biệt là ở Mesopotamia (Lưỡng Hà cổ đại) và Thung lũng sông Nile. Tại những vùng đất khô hạn với nhiệt độ cao và nguồn nước khan hiếm, loài cây này đã phát triển mạnh mẽ nhờ khả năng thích nghi phi thường.

Cây Chà Là có nguồn gốc ở Bắc Phi và Trung Đông

Từ những khu vực ban đầu, cây Chà Là dần lan truyền và phân bố rộng khắp thế giới thông qua các tuyến đường thương mại cổ đại. Ngày nay, Chà Là được trồng ở nhiều quốc gia thuộc châu Á, châu Phi, châu Âu và cả châu Mỹ với các vùng trồng lớn như Ả Rập Xê Út, Ai Cập, Iran, Iraq, Pakistan, Algeria, và Mỹ (California, Arizona).

Loài cây này có tầm quan trọng đặc biệt đối với các nền văn hóa cổ đại như Ai Cập và Babylon:

• Ai Cập cổ đại: Cây Chà Là gắn liền với sự sinh sôi, nảy nở và được dùng trong các nghi lễ tôn giáo, làm thực phẩm và cả nguyên liệu xây dựng.
• Mesopotamia: Chà Là được sử dụng để làm rượu, giấm và làm thức ăn chủ yếu. Nhiều tài liệu khảo cổ đã ghi lại sự hiện diện của loài cây này từ hàng ngàn năm trước Công nguyên. 

Cây Chà Là có hình dáng ấn tượng và các đặc điểm sinh học độc đáo để thích nghi với môi trường khắc nghiệt.

• Thân cây: Chà Là có thân đơn, thẳng, cao trung bình từ 15 đến 25 mét, đôi khi có thể đạt 30 mét. Thân cây có nhiều vết sẹo do lá rụng để lại, tạo nên một bề mặt xù xì đặc trưng. Màu sắc thân thường là nâu xám. Chà Là có tuổi thọ rất cao, có thể sống tới hơn 100 năm và vẫn cho quả đều đặn.

Cây Chà Là có thân đơn và thẳng 

• Lá: Lá kép lông chim, dài và lớn, có thể đạt từ 3 đến 5 mét. Lá Chà Là có màu xanh xám, cứng cáp, mọc thành tán hình vương miện ở đỉnh thân. Các cuống lá thường có gai nhọn để bảo vệ cây.
• Hoa: Hoa Chà Là mọc thành cụm lớn (buồng hoa) từ kẽ lá, màu vàng nhạt hoặc trắng ngà. Chà Là có cây đực và cây cái riêng biệt. Để cây cái ra quả, cần có sự thụ phấn từ cây đực, thường thông qua gió hoặc thụ phấn nhân tạo. Thời gian ra hoa thường vào mùa xuân, đầu hè.
• Quả: Hình bầu dục hoặc hình trụ, dài khoảng 3 - 7cm. Khi non, quả có màu xanh, sau đó chuyển sang vàng, đỏ hoặc nâu sẫm khi chín tùy thuộc vào giống. Quả Chà Là có thịt dày, vị ngọt đậm do chứa nhiều đường. Mùa thu hoạch quả chà là thường vào cuối hè, đầu thu.

Quả Chà Là có hình bầu dục

Bên cạnh giống Chà Là ăn quả, có hai loại Chà Là cảnh rất được ưa chuộng tại Việt Nam là Chà Là Trung Đông (Phoenix canariensis) và Chà Là lùn (Phoenix roebelenii). Việc nắm rõ đặc điểm giúp bạn chọn đúng loại cây cho mục đích sử dụng:

Quả chà là được mệnh danh là siêu thực phẩm khi mang lại nhiều lợi ích đáng kinh ngạc cho sức khỏe:

• Hỗ trợ tiêu hóa: Hàm lượng chất xơ cao trong chà là giúp cải thiện nhu động ruột, phòng ngừa táo bón và duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Chúng cũng có thể thúc đẩy sự phát triển của lợi khuẩn đường ruột.
• Tăng cường sức khỏe tim mạch: Kali dồi dào giúp điều hòa huyết áp, trong khi chất xơ góp phần giảm cholesterol xấu (LDL), từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Cải thiện thị lực: Chà là chứa carotenoid, một loại tiền chất vitamin A, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ mắt và duy trì thị lực khỏe mạnh.
• Cung cấp năng lượng tức thì: Với lượng đường tự nhiên cao (glucose, fructose, sucrose), chà là là nguồn năng lượng nhanh chóng, lý tưởng cho vận động viên hoặc người cần phục hồi năng lượng.

Chà Là cung cấp nguồn năng lượng nhanh chóng

• Hỗ trợ kiểm soát cân nặng: Mặc dù ngọt, chất xơ trong chà là giúp tạo cảm giác no lâu, giảm cảm giác thèm ăn, hỗ trợ quá trình giảm cân hiệu quả khi dùng đúng liều lượng.
• Bổ sung dinh dưỡng cho bà bầu và trẻ nhỏ: Chà là cung cấp folate (vitamin B9) quan trọng cho sự phát triển của thai nhi, và là nguồn khoáng chất, vitamin an toàn cho trẻ nhỏ.
• Phòng ngừa thiếu máu: Sắt có trong chà là góp phần vào quá trình sản xuất hồng cầu, giúp ngăn ngừa và cải thiện tình trạng thiếu máu.
• Hỗ trợ sức khỏe xương khớp: Các khoáng chất như magie, mangan, selen và đồng trong chà là đều đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì mật độ xương và sức khỏe xương khớp tổng thể.

• Món ăn vặt: Chà Là tươi hoặc khô là món ăn vặt bổ dưỡng, ngon miệng.
• Làm nguyên liệu nấu ăn: Dùng trong các món tráng miệng, bánh ngọt, sinh tố, salad hoặc làm ngọt tự nhiên cho các món ăn.
• Sản xuất siro và mật chà là: Chất tạo ngọt tự nhiên, thay thế đường trong nhiều công thức.
• Ứng dụng y học cổ truyền: Trong một số nền văn hóa, Chà Là được dùng như một loại thuốc hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường sức khỏe.

Bạn có thể thêm Chà Là vào chế độ ăn hàng ngày như một món ăn vặt lành mạnh hoặc sử dụng trong các công thức chế biến. Phụ nữ mang thai và người cao tuổi đặc biệt nên bổ sung loại quả này vào khẩu phần ăn để tăng cường sức khỏe.

Có thể thêm quả Chà Là vào khẩu phần ăn mỗi ngày 

Cây Chà Là gắn liền với những ý nghĩa sâu sắc về văn hóa, phong thủy và biểu tượng ở nhiều nền văn minh khác nhau trên thế giới.

• Tại Trung Đông và Bắc Phi, Chà là là biểu tượng của sự sống, sự thịnh vượng, lòng hiếu khách và sự kiên cường. Nó được coi là "cây của sự sống" trong sa mạc, mang lại bóng mát, thức ăn và gỗ.   
• Do Thái giáo: Cây Chà Là (đặc biệt là giống Jericho) là biểu tượng của sự phì nhiêu, hòa bình và chiến thắng. Nó xuất hiện trong nhiều kinh sách cổ và là một trong Bảy Loài cây mà vùng đất Israel được ban phước.   
• Hồi giáo: Quả chà là được nhắc đến trong Kinh Qur'an và là thực phẩm quan trọng trong tháng Ramadan, dùng để phá vỡ bữa ăn chay (iftar), mang ý nghĩa sức khỏe và phước lành.   
• Ai Cập cổ đại: Chà Là được xem là biểu tượng của thần Ra (thần mặt trời) và sự sống vĩnh cửu. Nhiều hình vẽ và điêu khắc cổ đại có hình ảnh loài cây này.

Trong phong thủy, cây Chà Là với dáng đứng thẳng, vươn cao, lá xòe rộng tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở, thịnh vượng và phát triển mạnh mẽ. Loài cây này được trồng trong sân vườn để mang lại may mắn, tài lộc cùng sự trường thọ cho gia chủ. Cây cũng mang ý nghĩa bền bỉ, kiên cường vượt qua thử thách.

Cây Chà Là tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở 

Dù không phải loài cây bản địa và không giữ vai trò thiết yếu như tại Trung Đông, Chà Là vẫn được biết đến ở Việt Nam như một loại quả nhập khẩu giàu dinh dưỡng, được nhiều người ưa chuộng. Vào những năm gần đây, các giống Chà Là cảnh (đặc biệt là Chà Là Trung Đông) ngày càng xuất hiện nhiều trong thiết kế cảnh quan, trở thành biểu tượng của sự sang trọng, hiện đại và khả năng thích nghi linh hoạt với môi trường.

Để thưởng thức trọn vẹn hương vị và dinh dưỡng từ quả chà là, việc lựa chọn và bảo quản đúng cách là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những tiêu chí giúp bạn chọn được quả chà là chất lượng cao và các mẹo bảo quản để chúng luôn tươi ngon.

Tiêu chí lựa chọn quả chà là ngon:

• Màu sắc: Chọn quả có màu nâu sẫm, đồng đều (đối với chà là khô) hoặc màu vàng/đỏ tươi (đối với chà là tươi chín tới). Tránh quả có màu lạ, loang lổ.
• Độ tươi: Quả chà là khô chất lượng cao thường có bề mặt hơi nhăn nhưng vẫn giữ được độ căng nhẹ, không bị khô cứng quá mức hay chảy nước. Quả tươi thì căng mọng, không bị dập nát.

Chọn quả Chà Là ngon

• Mùi hương: Có mùi thơm nhẹ tự nhiên đặc trưng của chà là, không có mùi chua, mốc hay bất kỳ mùi lạ nào.
• Kết cấu: Cầm lên thấy nặng tay, khi ấn nhẹ có độ đàn hồi. Thịt quả mềm dẻo nhưng không nhão.
• Vị: Ngọt đậm, tự nhiên, không có vị lạ hay chua.
• Vỏ: Vỏ quả nguyên vẹn, không bị rách, nứt hay có dấu hiệu côn trùng xâm nhập.
• Nguồn gốc: Ưu tiên mua sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, từ các nhà cung cấp uy tín tại siêu thị hoặc cửa hàng thực phẩm sạch.
• Đóng gói: Chọn gói sản phẩm còn nguyên vẹn, không bị rách, ẩm mốc.

Cách bảo quản quả chà là:

Chà là tươi (chưa sấy khô):

• Rửa sạch, để ráo hoàn toàn trước khi bảo quản. 
• Cho vào hộp kín hoặc túi zip và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh (0 - 4°C). 
• Có thể giữ được từ 1 - 3 tuần tùy độ chín. 
• Nếu muốn bảo quản lâu hơn, có thể đông lạnh.

Chà là khô:

• Nhiệt độ phòng: Bảo quản trong hộp hoặc túi kín, để ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. 
• Ngăn mát tủ lạnh: Để trong hộp kín, có thể giữ được đến 6 tháng. Độ ẩm thấp trong tủ lạnh giúp ngăn chặn nấm mốc.   
• Ngăn đông tủ lạnh: Đây là cách tốt nhất để bảo quản chà là khô trong thời gian dài (lên đến 1 năm hoặc hơn). Chia thành các phần nhỏ vừa đủ dùng, cho vào túi zip hoặc hộp kín, hút chân không (nếu có) rồi đông lạnh. Khi dùng, rã đông ở nhiệt độ phòng hoặc trong lò vi sóng ở chế độ thấp.

1. Cây chà là ăn quả có phải là loại Chà Là cảnh không?

Trả lời: Không hoàn toàn. Cây Chà Là để chỉ cây ăn quả (Phoenix dactylifera) trong khi các loại Chà Là cảnh phổ biến ở Việt Nam thường là Phoenix canariensis (Chà Là Trung Đông) hoặc Phoenix roebelenii (Chà Là lùn). Chúng thuộc cùng chi Phoenix nhưng là các loài khác nhau với mục đích sử dụng khác nhau.

2. Trồng cây Chà Là ăn quả tại Việt Nam có dễ không? Mua giống ở đâu?

Trả lời: Trồng Chà Là ăn quả tại Việt Nam có thể thực hiện được, đặc biệt ở các tỉnh miền Trung và miền Nam có khí hậu khô nóng. Tuy nhiên, cây cần điều kiện chăm sóc và thụ phấn phù hợp để cho năng suất cao. Bạn có thể mua cây giống tại các vườn ươm lớn, chuyên cung cấp cây công trình hoặc cây ăn quả nhập khẩu uy tín.

3. Quả Chà Là có tốt cho sức khỏe phụ nữ mang thai không? Có gây tăng cân không?

Trả lời: Quả Chà Là rất tốt cho phụ nữ mang thai nhờ hàm lượng chất xơ, sắt, folate và năng lượng dồi dào, giúp ngăn ngừa táo bón, thiếu máu và hỗ trợ quá trình chuyển dạ. Về tăng cân, chà là chứa nhiều đường tự nhiên và calo, vì vậy cần tiêu thụ điều độ. Ăn một lượng vừa phải (ví dụ 3 - 5 quả mỗi ngày) sẽ không gây tăng cân đáng kể mà còn bổ sung dinh dưỡng.

4. Giá trị dinh dưỡng của Chà Là khô và Chà Là tươi khác nhau như thế nào?

Trả lời: Chà Là tươi có hàm lượng nước cao hơn, vị thanh mát hơn. Khi sấy khô, lượng nước giảm đi, làm tăng nồng độ đường và các chất dinh dưỡng khác khiến Chà Là khô có vị ngọt đậm hơn và cung cấp nhiều calo hơn trên cùng một trọng lượng. Cả hai đều rất bổ dưỡng.

5. Chà Là có thể trồng trong chậu không?

Trả lời: Các loại Chà Là cảnh như Chà Là lùn (Phoenix roebelenii) rất thích hợp để trồng chậu làm cây cảnh nội thất hoặc trang trí sân vườn nhỏ. Với Chà Là ăn quả (Phoenix dactylifera), cây có thể trồng chậu khi còn nhỏ nhưng khi trưởng thành, chúng cần không gian lớn hơn để phát triển nên thường được trồng trực tiếp ngoài đất.

6. Lịch sử tên gọi Chà Là và ý nghĩa biểu tượng của nó là gì?

Trả lời: Tên gọi Chà Là trong tiếng Việt có thể xuất phát từ việc phiên âm các ngôn ngữ khác hoặc mô tả hình dáng quả. Về ý nghĩa biểu tượng, Chà Là đại diện cho sự kiên cường, sức sống mãnh liệt, sự thịnh vượng và sung túc, đặc biệt trong các nền văn hóa Trung Đông.

Hy vọng bài viết của Siêu Thị Điện Máy - Nội Thất Chợ Lớn đã cung cấp thông tin hữu ích về cây Chà Là và truyền cảm hứng để bạn khám phá thêm về thế giới thực vật phong phú. Hãy áp dụng những kiến thức này để làm đa dạng thêm chế độ dinh dưỡng của bạn!